Wirus HIV: przyczyny zakażenia, objawy i leczenie (2023)

HIV to ludzki wirus nabytego niedoboru odporności, który powoduje upośledzenie odporności zakażonej osoby. Objawy HIV zależą od fazy zakażenia, na początku mogą występować: zapalenie gardła, powiększenie węzłów chłonnych, gorączka, wysypka, ból mięśni istawów, anastępnie choroba wchodzi wokres bezobjawowy, który może trwać nawet wiele lat. Źródłem zakażenia jest osoba zakażona HIV, azakażenie jest przenoszone przez krew, kontakt seksualny oraz zmatki na dziecko podczas porodu lub przez mleko matki.

Co to jest HIV ijak przebiega zakażenie? Co to jest AIDS?

Zakażenie ludzkim wirusem nabytego niedoboru odporności (human immunodeficiency virus – HIV) to choroba przewlekła powodująca postępujące upośledzenie odporności osoby zakażonej. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą krwi, kontaktów seksualnych lub wertykalnie zmatki na dziecko wokresie ciąży lub karmienia piersią. Pierwotnym rezerwuarem wirusa były małpy afrykańskie. Do przekroczenia bariery międzygatunkowej izakażenia człowieka doszło około 100 lat temu. Wlatach 70. XX wieku zpowodu łatwiejszego przemieszczania się ludności wirus przedostał się do Ameryki iEuropy.

HIV wyizolowano po raz pierwszy w1983 r., jednak kilka lat wcześniej zauważono zwiększenie liczby zachorowań na tzw. choroby oportunistyczne, niezwiązane zleczeniem obniżającym odporność czy jakąkolwiek znaną chorobą prowadzącą do upośledzenia odpowiedzi immunologicznej. Pierwsze testy umożliwiające diagnostykę zakażenia HIV były dostępne od 1985 r., wówczas też rozpoznano pierwsze zakażenia HIV wPolsce (u 11 osób).

HIV należy do rodziny retrowirusów iatakuje przede wszystkim komórki układu odpornościowego – białe krwinki (limfocyty T CD4, monocyty, makrofagi) zlokalizowane we krwi, szpiku kostnym, przewodzie pokarmowym iośrodkowym układzie nerwowym. Przebieg zakażenia jest uwarunkowany czynnikami zależnymi od gospodarza (czynniki genetyczne, np. zróżnicowane receptory dla HIV na białych krwinkach), wirusa (typ wirusa) oraz od drogi zakażenia itego, które białe krwinki pierwsze ulegają zakażeniu wirusem. Postęp choroby prowadzi do stałego zmniejszania się liczby krwinek białych iintensyfikacji namnażania się wirusa. Zwykle po 8–10 latach od zakażenia dochodzi do rozwoju zespołu nabytego niedoboru odporności (acquired immunodeficiency syndrome – AIDS), ale czas ten może się wahać od 1roku do wielu lat. Cechą charakterystyczną, na podstawie której wEuropie rozpoznaje się AIDS, jest wystąpienie uosoby zakażonej określonej choroby oportunistycznej. Jest to stan zwiększonej podatności organizmu na wszelkie czynniki chorobotwórcze oraz zwiększonego ryzyka rozwoju choroby nowotworowej. Czynniki chorobotwórcze będące przyczyną chorób oportunistycznych nie powodują objawów chorobowych uosoby zprawidłową funkcją układu immunologicznego, ale wstanie upośledzonej odporności, takim jak AIDS, stanowią przyczynę ciężkich, bezpośrednio zagrażających życiu chorób.

Wyróżnia się 2typy ludzkiego wirusa nabytego niedoboru odporności – HIV-1 oraz HIV-2.

Zakażenia HIV-1 są najczęstsze idotyczą głównie populacji krajów rozwiniętych Europy, Ameryki iAzji, występują też wAfryce, HIV-2 zaś występuje endemicznie wAfryce, zwłaszcza zachodniej, wEuropie iUSA wykryto pojedyncze przypadki.

HIV należy do najważniejszych wirusów przenoszonych drogą seksualną, przez krew oraz okołoporodowo (z matki na dziecko). Szacuje się, że od początku epidemii około 80 mln ludzi na świecie zakaziło się HIV, a40 mln zmarło na AIDS. Szacuje się, że w2018 r. na świecie żyło 37 mln osób zakażonych HIV ichorych na AIDS. Na świecie około 0,8% ludzi wwieku 15–49 lat jest zakażonych HIV. Odsetek ten jest różny wposzczególnych częściach świata: największy wAfryce Subsaharyjskiej (zakażona HIV jest 1osoba na 20, istnieją jednak rejony, wktórych >30% populacji jest zakażone HIV), na Karaibach, wAzji Południowo-Wschodniej, na Ukrainie iw Rosji. Każdego roku 1,5–2 mln osób zakaża się HIV. Zpowodu AIDS umiera 0,5–1 mln osób rocznie. Liczba osób objętych leczeniem antyretrowirusowym wynosiła w2017 r. 21,7 mln (spośród 36,9 mln osób żyjących zHIV) iciągle rośnie. Liczba nowych zakażeń oraz liczba zgonów zpowodu AIDS stale, ale wolno się zmniejsza.

HIV wPolsce

W populacji polskiej od kilku lat większość nowych zakażeń HIV dotyczy osób, które zakaziły się poprzez niezabezpieczony prezerwatywą kontakt seksualny (homo- lub heteroseksualny). Liczba zakażeń HIV wykrywanych co roku wPolsce wynosiła wlatach 90. Około 500, od 2011 r. przekracza 1100 przypadków rocznie istale się zwiększa. Wzrost liczby przypadków dotyczy głównie mężczyzn utrzymujących kontakty seksualne zmężczyznami. Większość nowych zakażeń dotyczy osób wwieku 25–34 lat, znacząco wzrasta jednak liczba nowych zakażeń wykrywanych wśród osób >40. rż., atakże późnych rozpoznań zakażenia osób >50. rż. Prawdopodobnie około 20% zakażeń HIV wPolsce pozostaje niewykrytych.

Wirus HIV-1 / Fot. CDC

Jak można zarazić się HIV?

Zakażenie HIV jest przenoszone przez krew, wwyniku kontaktów seksualnych oraz wertykalnie zmatki na dziecko wtrakcie ciąży lub porodu oraz podczas karmienia piersią (ryc. poniżej). Obecnie nie wyróżnia się grup ryzyka, lecz mówi się raczej oryzykownych zachowaniach. Do zakażenia HIV może dojść przy kontakcie zzakażoną krwią, nasieniem, wydzieliną zpochwy oraz ludzkim mlekiem. Transmisja wirusa drogą krwi dotyczy przede wszystkim używania narkotyków dożylnych (zanieczyszczony narkotyk, zanieczyszczone igły istrzykawki), ale ryzykowne jest też wykonywanie tatuażu lub piercingu wnieprofesjonalnym gabinecie.

Czynniki ryzyka:

1. ryzykowne kontakty seksualne (tzn. niezabezpieczone prezerwatywą) zzakażonym inieleczonym partnerem seksualnym lub partnerem onieznanym statusie serologicznym,
2. wstrzyknięcia substancji psychoaktywnych lub steroidów anabolicznych zużyciem wspólnych igieł i/lub strzykawek, atakże przyjmowanie narkotyków donosowo za pomocą wspólnego banknotu lub słomki,
3. poród, jeśli rodząca kobieta jest nieświadoma zakażenia HIV inie przyjmuje leków
4. zakłucia lub skaleczenia ostrym przedmiotem zanieczyszczonym krwią osoby zakażonej HIV (najczęściej związane zwykonywaną pracą, głównie wśród pracowników medycznych).

HIV jest dosyć wrażliwy na warunki środowiska, wskutek czego jednorazowy sprzęt medyczny oraz metody sterylizacji stosowane wszpitalach zapobiegają zakażeniom szpitalnym tym wirusem. Produkty medyczne pochodzenia ludzkiego ze stacji krwiodawstwa wPolsce, jak np. preparaty składników krwi, są uważane za bezpieczne.

Od ponad 10 lat wPolsce bada się krew krwiodawców metodami molekularnymi wykrywającymi materiał genetyczny HIV oraz wirusów zapalenia wątroby typu B iC.

Czy prezerwatywa chroni przed HIV?

Droga seksualna transmisji dotyczy przede wszystkim osób utrzymujących liczne kontakty seksualne zróżnymi partnerami. Największym ryzykiem obarczone są kontakty seksualne pomiędzy mężczyznami. Stosowanie prezerwatyw zmniejsza ryzyko zakażenia HIV o80–95%. Jednak należy pamiętać, że każdy stosunek seksualny zosobą zakażoną jest obarczony ryzykiem przeniesienia zakażenia HIV. Dlatego każda osoba mająca chorobę przenoszoną drogą płciową powinna wykonać test wkierunku zakażenia HIV. Transmisja wertykalna, czyli zmatki na dziecko podczas ciąży ikarmienia piersią, jest istotną drogą przenoszenia zakażenia wkrajach rozwijających się, ztrudnym dostępem do leków przeciwwirusowych. WPolsce każdej ciężarnej należy proponować test wkierunku zakażenia HIV. Ma to istotne znaczenie praktyczne, ponieważ wykrycie zakażenia we wczesnym okresie ciąży pozwala na szybkie włączenie leczenia przeciwwirusowego, aprzez to redukcję wiremii HIV (czyli ilości wirusa we krwi) umatki izmniejszenie ryzyka zakażenia płodu – leczona jest matka, ajednocześnie chronione jest nienarodzone dziecko. WEuropie, przy łatwej dostępności mleka zastępczego, matkom zakażonym HIV nie zaleca się karmienia piersią, ponieważ wirus może być obecny wpokarmie kobiecym.

Stygmatyzacja społeczna osób zakażonych HIV iżyjących zAIDS powoduje, że osoby te często nie ujawniają swojego statusu zakażenia HIV. Wykluczenie społeczne jest przede wszystkim spowodowane obawą przed zakażeniem, wynikającą zniewystarczającej wiedzy na temat dróg przenoszenia wirusa HIV. Zakażenie nie przenosi się poprzez dotykanie tych samych przedmiotów, korzystanie zpływalni, ugryzienia owadów (zob. ryc.).

HIV – objawy

W przebiegu naturalnym zakażenia HIV wyróżnia się kilka stadiów klinicznych. Początkowo przebieg zakażenia jest bezobjawowy lub skąpoobjawowy, co utrudnia wczesne rozpoznanie choroby.

Po zakażeniu zazwyczaj występują fazy :

• ostra choroba retrowirusowa
• stadium bezobjawowe
• przetrwała uogólniona limfadenopatia
• stadium objawowe
• pełnoobjawowy AIDS

Ostra choroba retrowirusowa

Ostra choroba retrowirusowa rozwija się uwiększości osób zakażonych wciągu 2–4 tygodni od ekspozycji na materiał zakaźny. Objawy występują nagle iutrzymują przez około 2tygodni. Ostra choroba retrowirusowa przebiega najczęściej zgorączką (u ok. 75–85% chorych), nudnościami (70%), bólami mięśniowo-stawowymi (60%), wysypką grudkowo-plamistą zwykwitami ośrednicy 0,5–1 cm na twarzy, tułowiu idłoniach (60%), bólami głowy (50%), bólami gardła (45%), powiększeniem węzłów chłonnych (40%), bólami brzucha zbiegunką, utratą apetytu (zob. ryc. poniżej).

Charakterystyczna, często opisywana triada objawów – gorączka, zapalenie gardła ipowiększenie węzłów chłonnych nie występuje uwszystkich zakażonych pacjentów. Skąpoobjawowy przebieg powoduje uśpienie czujności chorego, który nie zgłasza się na test wkierunku HIV. Należy zwrócić również uwagę na fakt, że ostra choroba retrowirusowa może mieć również przebieg bezobjawowy, co przy braku świadomości związanej zryzykownym zachowaniem powoduje, że zakażenie wykrywa się późno, wzaawansowanym stadium.

W przebiegu ostrej choroby retrowirusowej chorzy mają bardzo wysoką wiremię HIV (czyli dużą liczbę kopii wirusa we krwi), dlatego ich płyny fizjologiczne zawierające wirusa (krew, nasienie, wydzielina zpochwy, mleko) są wysoce zakaźne. Uwiększości chorych dochodzi do gwałtownego zmniejszenia liczby limfocytów CD4. Znaczne zmniejszenie liczby limfocytów CD4 może się wiązać zwystąpieniem chorób oportunistycznych już na tym wczesnym etapie zakażenia. Nasilone iprzedłużające się objawy ostrej choroby retrowirusowej wskazują na duże ryzyko szybkiej progresji zakażenia do AIDS.

Stadium bezobjawowe zakażenia HIV

W tej fazie nie występują żadne objawy. Pojawia się ona po ustąpieniu ostrej choroby retrowirusowej. Uosób nieleczonych lekami antyretrowirusowymi trwa od 1,5 roku do 15 lat.

Przetrwała uogólniona limfadenopatia

Przetrwałe uogólnione powiększenie węzłów chłonnych (limfadenopatia) zazwyczaj rozwija się wokresie końcowym ostrej choroby retrowirusowej. Definiuje się ją jako powiększenie węzłów chłonnych >1cm co najmniej wdwóch okolicach poza pachwinami, utrzymujące się ponad 3miesiące. Najczęściej powiększeniu ulegają węzły chłonne szyjne ipachowe. Wbadaniu lekarskim wyczuwalne są pojedyncze, niebolesne, ruchome względem podłoża węzły chłonne. Ponadto może występować uczucie przewlekłego zmęczenia, ból głowy, powiększenie śledziony, częstsze zakażenia skóry, dróg oddechowych iprzewodu pokarmowego.

Stadium objawowe zakażenia HIV

W tym okresie pojawiają się objawy, do których należą:

1. półpasiec, zwłaszcza rozległy lub ponowne wystąpienie półpaśca
2. inne choroby skóry ibłon śluzowych

• tzw. angiomatoza bakteryjna (bacillary angiomatosis) – czerwone, brodawkowate zmiany skórne (przypominające mięsaka Kaposiego) wywołane zakażeniem Bartonella henselae
• leukoplakia włochata – gęsto skupione białawe grudki, nieostro odgraniczone od otoczenia, onierównej powierzchni, niebolesne, zlokalizowane na bocznych powierzchniach języka ina wewnętrznej powierzchni policzków iwarg, bardzo charakterystyczne dla zakażenia HIV
• kandydoza (zakażenie grzybami Candida) gardła lub pochwy isromu – przetrwała, nawracająca lub oporna na leczenie
• dysplazja szyjki macicy oraz rak in situ szyjki macicy – spowodowane przewlekłym zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)

Należy pamiętać, że większość objawów może występować także wprzebiegu innych chorób, więc ich pojawienie się nie oznacza jednoznacznie zakażenia HIV.

Pełnoobjawowy AIDS

W tej fazie pojawiają się tzw. choroby wskaźnikowe, czyli choroby, które niezwykle rzadko występują uosób, które nie są zakażone HIV. Dlatego też ich wystąpienie wskazuje na zakażenie HIV.

Choroby wskazujące na AIDS (wskaźnikowe):

1. zakażenia oportunistyczne, czyli wywołane przez drobnoustroje, które uosób niezakażonych HIV nie wywołują choroby

• bakteryjne, nawracające zapalenie płuc
• nawracająca bakteriemia (zakażenie krwi) wywołana przez pałeczki Salmonella
• gruźlica płuc lub rozsiana pozapłucna
• rozsiane lub pozapłucne zakażenie Mycobacterium avium complex, Mycobacterium kansasii, Mycobacterium genavense lub innymi gatunkami
• kandydoza przełyku, oskrzeli, tchawicy lub płuc
• zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis jiroveci (dawniej P. carinii)
• histoplazmoza rozsiana lub pozapłucna
• kokcydioidomykoza rozsiana lub pozapłucna
• kryptokokoza pozapłucna
• izosporoza (cykloizosporoza) przewlekła jelitowa
• kryptosporydioza przewlekła jelitowa
• zakażenia HSV – przewlekłe owrzodzenia zapalenie oskrzeli, płuc lub przełyku
• cytomegalia (poza wątrobą, śledzioną, węzłami chłonnymi), cytomegalowirusowe zapalenie siatkówki zutratą widzenia
• toksoplazmoza ośrodkowego układu nerwowego
• postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia (PML)
• zakażenia bakteryjne mnogie lub nawracające

• mięsak Kaposiego
• chłoniaki – chłoniak rozlany zdużych komórek B, chłoniak Burkitta, pierwotny chłoniak OUN)
• inwazyjny rak szyjki macicy

• encefalopatia związana zzakażeniem HIV (HIV-associated dementia – HAD)
• zespół wyczerpania spowodowany zakażeniem HIV.

Co robić wprzypadku wystąpienia objawów zakażenia HIV?

W przypadku podejrzenia zakażenia HIV należy zgłosić się do lekarza rodzinnego celem wykonania badania wkierunku zakażenia HIV. Wczesne rozpoznanie zakażenia poprawia rokowanie i(pod warunkiem systematycznego leczenia) zmniejsza ryzyko zgonu zpowodu HIV/AIDS ichorób związanych zzakażeniem, poprawia jakość życia. Świadomość zakażenia HIV uosoby zakażonej iregularne leczenie zmniejszają ryzyko przeniesienia HIV na inne osoby.

Testy na HIV. Wjaki sposób ustala się rozpoznanie zakażenia HIV?

Badanie wkierunku HIV wykonuje się standardowo zkrwi żylnej. Wstępnie wykonuje się test przesiewowy. Dostępne są testy wykrywające przeciwciała (produkowane przez organizm po kontakcie zHIV) lub przeciwciała iantygen p24 HIV (określona cząstka wirusa). Wprzypadku dodatniego testu przesiewowego, należy go powtórzyć, aby np. wyeliminować ewentualny błąd laboratoryjny. Dwukrotnie dodatni wynik testu przesiewowego należy zawsze potwierdzić testem Western-blot odużej swoistości względem wirusa lub HIV RNA.

Ujemne wyniki testów przesiewowych nie wymagają weryfikacji. Należy jednak pamiętać ooknie serologicznym, czyli czasie od zakażenia do momentu wytworzenia przeciwciał przez organizm, kiedy we krwi pacjenta nie są one jeszcze wykrywane, mimo że jest zakażony. Trwa to około 6tygodni (patrz niżej).

W Polsce badania wkierunku HIV są wykonywane nieodpłatnie:

1. imiennie zfinansowania NFZ na podstawie skierowania lekarskiego
2. anonimowo uosoby zainteresowanej zgłaszającej się do jednego zsieci Punktów Konsultacyjno-Diagnostycznych finansowanego przez Ministerstwo Zdrowia iKrajowe Centrum do spraw AIDS
3. ukażdej osoby, która zamierza być krwiodawcą.

Każdej osobie wykonującej badanie imiennie lub anonimowo test wkierunku HIV wPunkcie Konsultacyjno-Diagnostycznym oferuje się nieodpłatną konsultację lekarska, wtrakcie której osoba zainteresowana ma możliwość uzyskania informacji na temat ewentualnego ryzyka zakażenia po potencjalnej ekspozycji na HIV oraz ustalenia dalszego postępowania diagnostycznego i/lub terapeutycznego wprzypadku potwierdzenia zakażenia. Wynik badania wkierunku zakażenia HIV zawsze wydaje lekarz, niezależnie czy jest to wynik wskazujący na zakażenie (konieczność potwierdzenia testem Western-blot lub HIV RNA), czy też nie. Istnieje także telefon zaufania HIV/ AIDS.

Problemem diagnostycznym we wczesnej fazie zakażenia HIV jest tzw. okno serologiczne. Jest to okres następujący tuż po zakażeniu HIV, wktórym testy wkierunku wirusa pozostają ujemne zpowodu braku lub bardzo niskiego poziomu (poniżej progu wykrywalności testu) przeciwciał lub antygenu p24 HIV. Okno serologiczne wprzypadku testów wykrywających tylko przeciwciała trwa zazwyczaj od 2do 6tygodni, czasem dłużej. Wprzypadku testów wykrywających jednocześnie antygen iprzeciwciała, okno serologiczne skraca się do 14–17 dni. Jeśli osoba po potencjalnym narażeniu na zakażenie HIV wykona test zbyt wcześnie, to jego wynik będzie ujemny pomimo istniejącego zakażenia. Oficjalnie uznanym okresem okna serologicznego wdiagnostyce HIV jest 12 tygodni. Konsultacja lekarska izalecenie powtórzenia testu po określonym czasie mają na celu wyeliminowanie takich sytuacji.

Po potwierdzeniu zakażenia HIV, pacjent jest kierowany do jednego zPunktów Konsultacyjno-Diagnostycznych lub Poradni Konsultacyjnych, które są wyszczególnione m.in. na stronie internetowej Krajowego Centrum ds. AIDS. Lekarz wstępnie dokonuje klinicznej oceny zaawansowania choroby na podstawie wywiadu ibadania lekarskiego oraz zleca ocenę wiremii HIV oraz liczby limfocytów CD4. Wprzypadku rozpoznania HIV lekarz zazwyczaj zleca badania wkierunku zakażeń wirusami zapalenia wątroby typu B iC oraz wkierunku chorób przenoszonych drogą płciową.

W Polsce, zpowodu niewystarczającego testowania populacji wkierunku HIV, braku świadomości iwiedzy wspołeczeństwie, większość zakażeń jest rozpoznawana wfazie późnej, gdy dojdzie do znacznego upośledzenia odporności izmniejszenia liczby limfocytów CD4 lub rozwoju objawów AIDS.

W Polsce dostępne waptekach są testy domowe wkierunku zakażenia HIV, które można wykonać samemu zkropli krwi lub ze śliny (możliwość zamówienia przez stronę internetową producenta). Zaletą tych testów jest anonimowość wyników, jednak ich czułość jest niedostateczna, to znaczy, że ujemny wynik nie wyklucza zakażenia HIV. Dodatni wynik takiego testu musi być zawsze potwierdzony testem laboratoryjnym.

Bezobjawowe zakażenie HIV – leczenie

Każdy pacjent zakażony HIV wymaga leczenia, czyli stosowania tzw. kombinowanej terapii antyretrowirusowej. Polega ona na stosowaniu kombinacji kilku leków odziałaniu hamującym replikację HIV.

Grupy leków stosowanych kombinowanej terapii antyretrowirusowej:

1. nukleozydowe/nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy – abakawir, emtrycytabina, lamiwudyna, tenofowir (alafenamid tenofowiru idizoproksyl tenofowiru), zydowudyna
2. nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy – efawirenz, etrawiryna, newirapina, rylpiwiryna, dorawiryna)
3. inhibitory proteazy (IP) – atazanawir, darunawir, lopinawir
4. inhibitory integrazy (INSTI) – raltegrawir, elwitegrawir, dolutegrawir, biktegrawir, kabotegrawir
5. inhibitory wejścia – enfuwirtyd, marawirok, fostemsawir(i), ibalizumab(i).

Dzięki leczeniu uosób zakażonych HIV uzyskano zmniejszenie śmiertelności okilkadziesiąt procent iznaczne wydłużenie czasu, jaki upływa od momentu zakażenia HIV do rozwoju AIDS. Skuteczne leczenie antyretrowirusowe powoduje, że prognozowana długość życia osoby zakażonej HIV jest obecnie podobna do długości życia osoby niezakażonej.

W przypadku małej liczby limfocytów CD4 lekarz może dodatkowo zaproponować profilaktykę farmakologiczną rozwoju określonych zakażeń oportunistycznych. Wsytuacji współistnienia innych chorób wprowadza się odpowiednie leczenie specjalistyczne. Leki antyretrowirusowe mają określone działania niepożądane, powodują m.in. zaburzenia lipidowe krwi (zwiększone stężenie cholesterolu itriglicerydów), wzwiązku zczym zazwyczaj chory wymaga jednocześnie leczenia powikłań terapii antyretrowirusowej, aby zapobiec niekorzystnym incydentom sercowo-naczyniowym.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zakażenia HIV?

Obecnie dostępne leki przeciwwirusowe nie pozwalają na całkowite wyleczenie zakażenia HIV. Celem terapii przeciwwirusowej jest zahamowanie namnażania się wirusa, spowolnienie postępu choroby, zapobieganie rozwojowi chorób oportunistycznych ipoprawa jakości życia iprzedłużenie czasu przeżycia. Przewidywana długość życia osoby zakażonej HIV, uktórej leczenie antyretrowirusowe zostanie rozpoczęte we właściwym momencie, jest taka sama, jak uosób niezakażonych. Nieleczone zakażenie HIV prowadzi do zgonu u90% zakażonych wciągu 8–10 lat. Wstosunku do zakażenia HIV używa się czasem terminu funkcjonalne wyleczenie, który oznacza, że osoba zakażona HIV ma rodzinę, zdrowe dzieci, jest aktywna zawodowo, pod warunkiem, że regularnie przyjmuje leki przeciwwirusowe.

Czy można zakończyć leczenie HIV?

Zgodnie zzaleceniami ekspertów, jeżeli zapadła decyzja orozpoczęciu leczenia, musi się je systematycznie nieprzerwanie kontynuować do końca życia.

Co robić, aby uniknąć zakażenia HIV?

Najważniejszą regułą ochrony przed zakażeniem HIV jest unikanie ryzykownych zachowań. Wprzypadku narażenia na zakażenie zazwyczaj do 48 godzin (lub 72 godzin wnarażeniu dużego ryzyka) jest możliwość włączenia profilaktyki poekspozycyjnej. Jest to profilaktyka farmakologiczna owysokiej skuteczności złożona ztrzech leków antyretrowirusowych. Wskazania do profilaktyki ściśle określone wzaleceniach Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS. Wdrożenie profilaktyki poekspozycyjnej ustala lekarz wPoradni Konsultacyjnej na podstawie wywiadu zosobą narażoną, statusu źródła, zawsze zgodnie zaktualnymi zaleceniami.

W Polsce narażenie innej osoby na zakażenie HIV przez osobę świadomą swojego statusu HIV(+) jest zagrożone odpowiedzialnością karną.

Instytucją rządową zaangażowaną wpromowanie profilaktyki zakażeń HIV izwalczanie AIDS jest Krajowe Centrum do spraw AIDS (www.aids.gov.pl), na stronie którego są zamieszczone aktualne dane epidemiologiczne, kampanie promocji zdrowia, publikacje zzakresu prawa karnego, cywilnego czy też rodzinnego dotyczące tematyki HIV/AIDS, broszury informacyjne, praktyczne informacje (m.in. wykaz Punktów Konsultacyjno-Diagnostycznych) dla osób zainteresowanych tematyką oraz osób żyjących zzakażeniem HIV.

Metody opotwierdzonej skuteczności wzapobieganiu zakażeniu HIV:

1. używanie prezerwatyw
2. unikanie ryzykownych kontaktów seksualnych
3. ograniczenie liczby partnerów seksualnych
4. wykonanie badania wkierunku HIV iinnych zakażeń przenoszonych drogą płciową przed podjęciem współżycia seksualnego
5. korzystanie zprogramów wymiany igieł, strzykawek isprzętu dodatkowego
6. leczenie substytucyjne wprzypadku uzależnienia od opioidów albo skierowanie do ośrodków terapii uzależnień
7. profilaktyka poekspozycyjna (po narażeniu na materiał zakaźny, np. krew osoby zakażonej)
8. profilaktyka przedekspozycyjna (pre-exposure prophylaxis – PrEP). Polega na codziennym (tj. 1tabl. co 24 h) lub doraźnym (tj. 2tabl. na ≥2 h przed współżyciem ipo 1tabl. po 24 i48 h) przyjmowaniu tenofowiru zemtrycytabiną ijest jedną znajskuteczniejszych metod zapobiegania zakażeniom HIV. Największą skuteczność PrEP wykazano umężczyzn utrzymujących kontakty seksualne zmężczyznami (>99% zmniejszenie częstości nowych zakażeń). PrEP może być korzystna dla osób ozwiększonym ryzyku zakażenia HIV, do których należą między innymi: osoby mające kontakty seksualne zpartnerami nieznanymi lub partnerami zakażonymi HIV zwykrywalną wiremią; osoby używające substancji psychoaktywnych; osoby, uktórych wciągu ostatniego roku rozpoznano inne zakażenia przenoszone drogą płciową; osoby, które stosowały wciągu ostatniego roku PEP.
9. wykonywanie badania wkierunku zakażenia HIV iinnych chorób przenoszonych drogą płciową co 3mies. uosób odużym ryzyku zakażenia iniezwłoczne leczenie wykrytych zakażeń
10. profilaktyka tzw. transmisji wertykalnej (matka–dziecko): wPolsce zgodnie zrozporządzeniem Ministra Zdrowia zaleca się wykonanie badania przesiewowego wkierunku HIV pod koniec Itrymestru ciąży, atakże wIII trymestrze. Badania te mają na celu jak najwcześniejsze wykrycie zakażenia HIV iwdrożenie leczenia uciężarnej, tak aby w34.–36. tygodniu ciąży RNA HIV był niewykrywalny (pełna skuteczność leczenia). Wtakiej sytuacji ryzyko transmisji HIV zkobiety na płód jest najmniejsze (bliskie zera). Nie ma konieczności wykonywania planowego cięcia cesarskiego. Diagnostyką przesiewową wkierunku zakażenia HIV iinnych zakażeń przenoszonych drogą płciową należy objąć również partnerów kobiet wciąży.